Φωτιά στο Μάτι: Τέσσερα χρόνια από την τραγωδία με τους 103 νεκρούς
Εθνική τραγωδία
Τέσσερα χρόνια έχουν περάσει από τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι που οδήγησε στην οδυνηρή απώλεια 103 ανθρώπινων ζωών.
Ήταν 23η Ιουλίου του 2018, όταν ολόκληρη η χώρα παρακολουθούσε συγκλονισμένη τη φωτιά να κατακαίει το Μάτι, γεμίζοντας θλίψη και οργή.
Φωτιά στο Μάτι: Το χρονικό
Στις 16:41 το απόγευμα ξέσπασε πυρκαγιά, κοντά στο Νταού στην Πεντέλη, βόρεια της κεντρικής πλατείας του χωριού. Στην αρχή η πυρκαγιά κατευθυνόταν με φυσιολογικούς ρυθμούς προς την περιοχή του Διονύσου, καίγοντας χαμηλή βλάστηση, με αποτέλεσμα να μην προβλεφθεί ο τεράστιος κίνδυνος που επερχόταν, αλλά γύρω στις 17:10 με 17:30 ο άνεμος ισχυροποιήθηκε απότομα και άλλαξε κατεύθυνση προς τα ανατολικά, με αποτέλεσμα η πυρκαγιά να βγει γρήγορα εκτός ελέγχου ενώ παράλληλα εκτός ελέγχου είχε βγει τότε και η πυρκαγιά στη Κινέτα.
Η φωτιά στην Πεντέλη εξαπλώθηκε με απίστευτα ταχείς ρυθμούς λόγω της ασυνήθιστα ακραίας ταχύτητας των ανέμων, καθώς οι ριπές ανέμου στο βουνό έφτασαν ως και τα 124 χιλιόμετρα την ώρα(12 Μποφόρ, ο μέγιστος βαθμός στην κλίμακα), σε συνδυασμό και με υψηλές θερμοκρασίες, κοντά στους 40 °C (πριν την εκδήλωση της πυρκαγιάς, η θερμοκρασία στον σταθμό της Ραφήνας έφτασε στους 39 °C, που ήταν η μέγιστη τιμή για όλο το καλοκαίρι σε όλη την Αττική, ενώ η σχετική υγρασία ήταν μόλις στο 19%).
Καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του ανέμου έπαιξε η τοπογραφία και το μικροκλίμα της περιοχής, τα οποία ευθύνονταν για τη δημιουργία ισχυρών καταβατικών ανέμων κατά μήκος του παραλιακού μετώπου από τη Ραφήνα μέχρι τη Νέα Μάκρη. Ως αποτέλεσμα, η πυρκαγιά κατέκαψε τη βόρεια πλευρά του χωριού του Νταού και κινήθηκε δια μέσου της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος, προς την ευρύτερη περιοχή της Ραφήνας, στους οικισμούς Νέος Βουτζάς αρχικά και Κόκκινο Λιμανάκι και Μάτι μετέπειτα, μέσα σε λίγα λεπτά.[18] Γύρω στις 18:15 η φωτιά έφτασε στη θάλασσα.
Από την πυρκαγιά στο Μάτι κάηκαν χιλιάδες σπίτια και οχήματα. Λόγω της γρήγορης εξάπλωσης, πολλοί κάτοικοι και παραθεριστές δεν πρόλαβαν να αντιδράσουν και είτε εγκλωβίστηκαν και κάηκαν στα σπίτια τους είτε έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διαφύγουν πεζοί ή με τα αυτοκίνητά τους, καθώς παγιδεύτηκαν λόγω του μποτιλιαρίσματος που προκλήθηκε. Σε ένα οικόπεδο δίπλα στη θάλασσα βρέθηκαν 26 νεκροί, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να βρουν την έξοδο για τη θάλασσα και εγκλωβίστηκαν εκεί. Επίσης υπήρξαν 9 άνθρωποι που πνίγηκαν στην θάλασσα στην προσπάθειά τους να γλυτώσουν από την πύρινη λαίλαπα.
Στο Νταού όπου και ήταν το σημείο μηδέν, η πυρκαγιά αντιμετωπίστηκε εύκολα, με συνέπεια οι υλικές ζημιές να είναι περιορισμένες. Ειδικότερα καταστράφηκε ένα σπίτι και υπέστησαν υλικές ζημιές άλλα τέσσερα.[18] Οι παιδικές κατασκηνώσεις στον Άγιο Ανδρέα εκκενώθηκαν για προληπτικούς λόγους αρκετή ώρα πριν φτάσει η φωτιά, με αποτέλεσμα εκατοντάδες μαθητές να αποφύγουν τον κίνδυνο. Παρόμοια εκκένωση πραγματοποιήθηκε στα παραθεριστικά θέρετρα της Πολεμικής Αεροπορίας στο Ζούμπερι και του Στρατού Ξηράς στον Άγιο Ανδρέα. Σκάφη του Λιμενικού, του Πολεμικού Ναυτικού και πλοία της γραμμής, ανέλαβαν μετά από μεγάλη καθυστέρηση και ολιγωρία στο συντονισμό τους, να περισυλλέξουν όσους ανθρώπους αναζήτησαν σωτηρία στη θάλασσα, ενώ ψαράδες και ιδιωτικά σκάφη κινήθηκαν πιο γρήγορα. Κατά την διάρκεια της εκκένωσης 45 ατόμων από ένα ξενοδοχείο στο Μάτι εκ θαλάσσης, ένα από τα πλοία που συμμετείχε στη διάσωση βυθίστηκε, με αποτέλεσμα και οι 10 επιβάτες εκ των οποίων 2 Πολωνοί τουρίστες να πνιγούν.
Εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες, η πυρκαγιά είχε ως αποτέλεσμα και την αποτέφρωση τεράστιων εκτάσεων πευκοδάσους, ενώ επίσης οι υλικές καταστροφές ήταν τεράστιες, καθώς όλο το Μάτι και οι παρακείμενες περιοχές αποτεφρώθηκαν πλήρως.
Πάνω από 1.500 κτήρια υπέστησαν ζημιές και πολλά οχήματα καταστράφηκαν. Οι πυρκαγιές επίσης προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο δίκτυο ηλεκτροδότησης, τηλεπικοινωνιών και ύδρευσης. Παράλληλα λόγω του χάους που επικράτησε μετά την πυρκαγιά, ορισμένοι βρήκαν την ευκαιρία να αποσπάσουν αντικείμενα αξίας μέσα από τα αποκαΐδια, και συγκεκριμένα τέσσερα άτομα συνελήφθησαν την Τρίτη, γύρω στις 23:00 το βράδυ, στην περιοχή του Νέου Βουτζά, από αστυνομικούς της ομάδας ΔΙ.ΑΣ.
Μάτι: Από την απόλυτη καταστροφή σε έναν νέο πρότυπο οικισμό
Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο: «Η φετινή θλιβερή επέτειος της φονικής πυρκαγιάς της 23ης Ιουλίου του 2018 που οδήγησε στην οδυνηρή απώλεια 103 ανθρώπινων ζωών -αλλά και σε καταστροφές χιλιάδων ιδιοκτησιών- συμπίπτει αυτή τη φορά με την περίοδο ολοκλήρωσης, σε χρόνο ρεκόρ, ενός νέου θεσμικού πλαισίου για την αναβίωση της περιοχής, την ολοκλήρωση του σχεδιασμού ενός νέου οικισμού και την αντιμετώπιση δεκάδων παθογενειών που μάστιζαν την περιοχή για δεκαετίες» υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά.
Σχεδιασμός σε χρόνο ρεκόρ
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, «η κυβέρνηση ανέλαβε την πρωτοβουλία, ως ηθική υποχρέωση του κράτους απέναντι στα θύματα και τους επιζώντες, να προχωρήσει το σχεδιασμό ενός νέου οικισμού, με όρους προτύπου, σε χρόνο ρεκόρ. Και πράγματι, με τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων μερών, υπό το συντονισμό της προεδρίας της κυβέρνησης, με επιτελικό ρόλο του ΥΠΕΝ και εκτελεστικό βραχίονα το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, προχώρησε μέσα σε σχεδόν 2 χρόνια (μέχρι στιγμής) ένα έργο που σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν απαιτούσε από 10 ως και 30 χρόνια».
Ήδη η πυρόπληκτη περιοχή διαθέτει το λεγόμενο σχέδιο πόλης, δηλαδή ένα πλήρως εγκεκριμένο και θεσμοθετημένο -με την έγκριση του ΣτΕ – Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο που περιγράφει αναλυτικά τις χρήσεις, την οργάνωση του χώρου και τις πολεοδομικές κατευθύνσεις ενός νέου πρότυπου οικισμού.
«Το έργο έγκρισης αυτού του σχεδιασμού ήταν τιτάνιο, δεδομένης της ανάγκης να προσαρμοστεί μια περιοχή με υφιστάμενα κτίσματα και πολλές παθογένειες σε όρους βιώσιμης ανάπτυξης για το μέλλον, με ανθεκτικότητα και πράσινο πρόσημο», υπογραμμίζεται.
»Χωρίς χρονοτριβή και με ταχείες διαδικασίες το ΥΠΕΝ, σε συνεργασία με το ΤΕΕ, προχώρησε άμεσα στο δεύτερο στάδιο του σχεδιασμού, δηλαδή στην εκπόνηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής για την περιοχή, που αφορά τον σχεδιασμό σε επίπεδο οικοπέδου και με σχεδιασμό επί του εδάφους για κάθε ιδιοκτησία και κοινόχρηστο χώρο».
Όπως έγινε γνωστό, το Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής ολοκληρώνεται αυτό το διάστημα – με τη συμμετοχή και των κατοίκων – και αναμένεται η περιβαλλοντική του αδειοδότηση εντός του έτους, ώστε να προχωρήσει και το τελικό στάδιο που είναι η έκδοση της τελικής Υπουργικής Απόφασης, από τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκο Ταγαρά, που θα ολοκληρώσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό σε επίπεδο κάθε οικοπέδου.
Σκρέκας: Το Μάτι θα ξαναγίνει ωραιότερο από πριν
Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας: «Η ανασυγκρότηση της πυρόπληκτης περιοχής στο Μάτι, αποτέλεσε εξαρχής αμετάθετη δέσμευση της κυβέρνησής μας την οποία κάνουμε πράξη με υπευθυνότητα. Προχωρούμε βήμα- βήμα την επιχείρηση επαναφοράς της περιοχής στην κατάσταση που ήταν πριν τα τραγικά γεγονότα του 2018. Το Ειδικό Πολεοδομικό που ολοκληρώθηκε και το Ρυμοτομικό Σχέδιο που βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης, ανοίγουν το δρόμο για την αστική ανάπλαση της περιοχής με σεβασμό στο Περιβάλλον. Οι νεκροί συμπολίτες μας, οι καταστροφές των περιουσιών των κατοίκων, η ανυπολόγιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση, μας επιβάλλουν να ολοκληρώσουμε όσο το δυνατόν συντομότερα αυτή την προσπάθεια. Το Μάτι θα ξαναγίνει τόσο όμορφο όσο ήταν πριν την καταστροφική πυρκαγιά, κι ακόμα ωραιότερο».
